Samenvatting

Overzicht structureel en incidenteel begrotingssaldo

Totaaloverzicht verloop begrotingssaldo

Ten opzichte van de perspectiefnota, de laatst bekende stand voor uw raad van het financieel perspectief, hebben er veel (ook financieel-administratieve) bijstellingen plaatsgevonden. In bovenstaande tabel hebben we deze ingedeeld in een aantal categorieën waarmee we u in één oogopslag informeren over de belangrijkste inhoudelijke bijstellingen. Alle bijstellingen > € 25.000 komen ook terug in de toelichting op de financiële tabellen binnen de programma’s, daar zijn ze dan specifieker benoemd.

A Algemene mutaties inclusief aanpassing systematiek

Met ingang van 2025 hebben we een aanpassing doorgevoerd in de manier van begroten van de meerjarige baten en lasten. Voorheen hielden we bij zowel de baten (algemene uitkering, OZB, etc.) als de lasten (loon- en prijsgevoelige budgetten) meerjarig en cumulatief rekening met de inflatiecomponent. Deze werkwijze was complex en omslachtig, immers met welk percentage moeten we dan rekening houden voor 2026, 2027 en 2028 en bovendien zullen die percentages volgend jaar weer anders zijn.
Voor deze begroting geldt dat we alleen voor 2025 alle baten en lasten hebben bijgesteld naar prijspeil 2025 en voor de jaren erna constant hebben gehouden voor wat betreft de loon- en prijscomponent. Wanneer ramingen in de programmabegroting afwijken van andere jaren, dan is daarvoor een inhoudelijke reden.
De bijstelling van de algemene mutaties bevat onder meer de actualisatie van de formatiebegroting 2025-2028 en een lagere raming van de algemene uitkering (daar is dus de meerjarige compensatie voor inflatie uitgehaald). Daar staat tegenover dat ook de raming van de lasten voor wat betreft de inflatiecomponent is verlaagd. Per saldo is hierdoor sprake van een aflopend voordeel voor deze begroting.

B effect van aanpassing op investeringen

Bij de kapitaallasten is sprake van een forse verhoging in 2028. Dat heeft verschillende oorzaken. Ten eerste is er sprake van een relatief hoge indexatie van de kosten van met name de infrastructurele projecten; dat werkt door in alle jaren. Ten tweede is sprake van een verschuiving in kapitaallasten. Dat is ook zichtbaar omdat de kapitaallasten voor 2025 en 2026 t.o.v. de vorige begroting lager uitvallen. Deze kosten schuiven door naar 2027 en 2028. Het grootste effect zit echter in het feit dat er in de afgelopen periode een behoorlijke hoeveelheid noodzakelijke en wenselijke investeringen aan het meerjareninvesteringsprogramma (MIP) zijn toegevoegd. Van de investeringen die voor 2027 op de planning stonden worden nu pas bij deze begroting de kapitaallasten zichtbaar in 2028 (die lasten tellen mee vanaf het eerste jaar nadat de investering wordt uitgevoerd). Onder het hoofdstuk Financiën is een overzicht van de investeringen voor de komende jaren opgenomen. Een dergelijk effect zal ook in de begroting 2026-2029 voor het jaar 2029 optreden. In de perspectiefnota van 2026 zullen we daar aandacht aan besteden.
Overigens is in 2025 sprake van een extra kapitaallast van € 1 miljoen (50% van de afschrijvingslasten van de units aan de Violierweg), deze kan echter worden gedekt door de rijksbijdrage voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen.

C effect afval + riool op saldo

Voor afval en riool geldt een kostendekking van 100%. Feitelijk mag dan een mutatie in de lasten of baten van riool en afval niet tot een effect op het begrotingssaldo leiden. Tot nu toe werd vooral naar het eerste begrotingsjaar gekeken voor die kostendekking in combinatie met de vaststelling van het tarief. Bij deze begroting zijn we in de gelegenheid geweest om ook scherper naar de meerjarige verwerking hiervan te kijken. Dat heeft ertoe geleid dat we een hogere aanspraak kunnen maken op de voorzieningen die voor beide heffingen beschikbaar is. Het tarief voor riool wordt conform het rioleringsplan met 2% verhoogd, het tarief voor afval hoeft daardoor niet verhoogd te worden en blijft op het niveau van 2024.

D effect septembercirculaire

Helaas heeft de septembercirulaire geen financiële verlichting gebracht voor onze meerjarenbegroting. Er is sprake van een aantal algemene mutaties waardoor de algemene uitkering hoger uitvalt, maar ook een bijstelling van de verschillende aantallen op diverse maatstaven waarmee het gemeentefonds wordt verdeeld. Omdat de aantallen op die maatstaven voor Landsmeer lager zijn dan het Nederlands gemiddelde daalt de algemene uitkering voor dat onderdeel. Daarnaast worden er een aantal specifieke middelen toegevoegd aan het gemeentefonds. De belangrijkste is een extra bijdrage voor Jeugd en WMO vanaf 2026. Het Rijk had eerder aangekondigd zelf maatregelen te treffen in het ‘domein’ van jeugd waardoor gemeenten vanaf 2026 lagere kosten zouden hebben. Het was gemeenten toegestaan daar in hun meerjarenbegroting rekening mee te houden, dat hebben wij ook gedaan. Het gaat om een bedrag van ongeveer 200K. Het Rijk laat deze maatregel nu vallen en voegt deze 200K toe aan de algemene uitkering. Hier staat echter dan de ‘correctie’ van de lagere lasten in de begroting tegenover (opgenomen onder de overige bijstellingen). Per saldo is het effect van de bijstelling van de algemene uitkering op basis van de septembercirculaire daarmee voor de meerjarenbegroting ongeveer neutraal. Het nadeel in 2025 wordt voornamelijk veroorzaakt door de dubbele raming van een andersoortige compensatie voor Jeugd waarover wij u in Berap II hebben geïnformeerd. Van deze dubbele raming was zowel in 2024 als 2025 sprake.

E structureel effect Berap II

In oktober heeft u Berap II vastgesteld. Een aantal bijstellingen daarin hebben een structureel karakter, per saldo gaat het om een bedrag van ongeveer 65K.

F overige bijstellingen

Zoals hiervoor toegelicht heeft het grootste deel van de bijstellingen een financieel-technisch karakter naast de verschuiving binnen de investeringen en het, voor het eerst, zichtbaar worden van de kapitaallasten van investeringen die gepland staan voor 2027.
De overige bijstellingen worden gevormd door budgetaanpassingen voor bestaande activiteiten die bij de perspectiefnota nog niet bekend waren. De belangrijkste zijn een aanpassing van Jeugd/WMO voor ongeveer 200K (dekking via de septembercirculaire zoals hiervoor aangegeven), verhoging bijdrage GGD met 70K op basis van de vastgestelde begroting, 50K voor nieuwe software om hackpogingen op het netwerk te detecteren, 50K voor een nieuw schoonmaakcontract voor het gemeentelijk vastgoed, behoud van muziekonderwijs voor een bedrag van 55K. Voor 2025 is nog sprake van eenmalige extra bijdrage aan OD IJmond en voor het overige gaat om de som van een aantal kleinere bijstellingen. Er is daarnaast sprake van twee voordelen, te weten een bijstelling van de specifieke uitkering van het Rijk voor 117K en de zogenaamde vrijval van 150K voor de geluidschermen. Bij de perspectiefnota waren deze lasten vanaf 2026 toegevoegd, de verwachting is echter dat het geluidscherm pas in 2027/2028 gerealiseerd kan worden waardoor deze lasten opschuiven.

Overzicht saldo verdeeld over de programma’s

De totaalbedragen die in het overzicht begrotingssaldo staan, zijn in onderstaande tabel verdeeld over de programma’s, een nadere uitsplitsing en toelichting daarop is bij de diverse programma’s opgenomen.